äîòéï - גליון טבת תשע

çæøä ìîàîøé äîòéï

òì îãøù åôøùðåú

äøá îùä âðõ

òì îãøù åôøùðåú

áîàîø æä ððñä ìòîåã òì äéçñ ùáéï äîãøù ìáéï äôùè. ìà ðúééçñ ìîãøùé äìëä, ùäí öøéëéí ìãéåï îéåçã, åòðéððå ëàï éäéä áîãøùé àâãä (âí àìå ùáúøâåîéí åáúìîåãéí).

àîøå áâîøà[1]: àîø øá ëäðà: ëã äåéðà áø úîðé ñøé ùðéï åäåä âîéøðà ëåìéä úìîåãà åìà äåä éãòðà ãàéï î÷øà éåöà îéãé ôùåèå òã äùúà. îàé ÷î"ì? - ãìéâîø àéðéù åäãø ìéñáø.

îãáøé øá ëäðà àìä ìîãðå ùðé ãáøéí: äàçã - ùàéï î÷øà éåöà îéãé ôùåèå. åäùðé - ùøá ëäðà, àó ùëáø äéä áï ùîåðä òùøä åëáø ìîã àú ëì äù"ñ, òãééï ìà éãò æàú. ôéøåùå ùì ãáø äåà, ùëùìéîãå àåúå î÷øà ìéîãå àåúå òì ôé äîãøù. åáàîú, âí ìàåøê äãåøåú, îðäâ éùøàì äéä ììîã àú äéìãéí úåøä òì ôé äîãøù. ñúí éìã äìåîã úåøä, àí úùàì àåúå îä ôéøåù "åàú äðôù àùø òùå áçøï", éàîø îéã - àáøäí îâééø àú äàðùéí åùøä îâééøú àú äðùéí!

äîàîø "àéï î÷øà éåöà îéãé ôùåèå" àåîø - ëê ðøàä - ùäãáøéí äîñåôøéí áúð"ê äúøçùå ëôé äîåáï îôùè äî÷øà[2]. åðøàä îëàï, ùäîãøù, ùàéðå ôùåèå ùì î÷øà, àéðå îñôø àú äãáøéí ãåå÷à ëôé ùäúøçùå. åæä îòìä áäëøç àú äùàìä - îä ääöã÷ä ìëê? àå áîéìéí àçøåú - îä äîãøù òåùä? åùàìä ùðéä: îãåò ìîãå áëì äãåøåú àú äî÷øà òì ôé äîãøù, åìà òì ôé äôùè äîñôø àú äãáøéí ëäååééúí?

äúùåáä äéà, ùäîãøù áà ìçðê. æå äñéáä ùðäâå áéùøàì ììîã úåøä òì ôé äîãøù ãåå÷à. ëé òé÷ø úô÷éãå ùì ìéîåã úåøä àéðå áäåñôú éãéòåú áòìîà, àìà òé÷ø úô÷éãå äåà ìòùåú àú äìåîã ìéäåãé éåúø èåá. àí ìòðéï äæä äîãøù îéåòã, áååãàé ùøàåé äåà ììîã ãåå÷à òì ôéå[3].

äòé÷øåï äæä – ùìéîåã äúð"ê áà ÷åãí ëì ëãé ìçðê – î÷áéì ìîáåàø áãáøé çæ"ì, ù"ðáåàä ùðöøëä ìãåøåú ðëúáä, åðáåàä ùìà ðöøëä ìãåøåú ìà ðëúáä"[4]. áååãàé âí áðáåàåú ùìà ðöøëå ìãåøåú äéå éãéòåú øáåú, äéå çéãåùéí âãåìéí. àáì äï ìà ðöøëå ìãåøåú - àí ëï "îàé ãäåä äåä", åàéï öåøê ìëåúáï.

âí äúð"ê òöîå, âìåé ìòéï áî÷åîåú øáéí ùéù ìå îâîä îçðëú. àðå îåöàéí áúð"ê äòøåú øáåú äîñáéøåú àú äîùîòåú äøåçðéú ùì ãáøéí ù÷øå. àéï äúð"ê îãååç áàåôï ðéèøàìé, ëòåîã îï äöã. àáì äîãøù îçãã åîçæ÷ òåã éåúø àú äîñøéí äçéðåëééí äòåìéí îï äî÷øà.

éù îãøùéí ùáäí äãáø áåìè åáøåø, ùáäí îåëç ìçìåèéï ùàéï ìäí ùåí îâîä ôøùðéú, àìà ø÷ îâîä çéðåëéú. ìîùì äðàîø áâîøà: àîø ìéä øá äåðà ìøá àùé: îàé ãëúéá ÷éðä åãéîåðä åòãòãä? àîø ìå îúååúà ãàøõ éùøàì ÷çùéá (- òééøåú ùì àøõ éùøàì äåà îåðä). àîø ìéä. àèå àðà ìà éãòðà ãîúååúà ãàøõ éùøàì ÷à çùéá? - àìà øá âáéäà îàøâéæà àîø áä èòîà: ëì ùéù ìå ÷ðàä òì çáøå åãåîí, ùåëï òãé òã òåùä ìå ãéï[5].

ãåâîä ðåñôú - îàîøå ùì áø ÷ôøà: "'åéúã úäéä ìê òì àæðê'[6] - àì ú÷øé àæðê, àìà àåæðê. îìîã, ùàí éùîò àãí ãáø îâåðä - éúï àöáòå áúåê àåæðå"[7]. äøîáí[8] äáéà îàîø æä ëãåâîä ìîãøù ùáøåø ùìà äúëååï ìôøù áàåôï çãù àú äîìéí "àæï" å"éúã", àìà äùúîù áîéìéí äììå ùéîåù çôùé - "ëîìéöú äùéø" - ëãé ìäáéò àú ãáøé äîåñø ùìå.

îöã àçø, îñúáø ùéù ìà îòè îãøùéí ùáäí ãáøé çæ"ì áðåééí òì îñåøú ùì òåáãåú, åäí áàå ìäåñéó òì äëúåá åìñôø ìðå ãáøéí ëäååééúí, âí àí àéðí ðåáòéí áîéùøéí îúåê äôñå÷. åòì ëï àðå îåöàéí àöì ôøùðéðå äøàùåðéí, ùäí îáéàéí îãøù, åàåîøéí òìéå - àí ÷áìä äéà ð÷áì, åàí ìàå - ðøàä ùôùè äëúåá äåà ëê åëê.

àáì áúååê, áéï ùðé ñåâé äîãøùéí äììå, éù ëàìä ùäí îñôøéí îòùéí, åáëì æàú ðøàä ùàéï ëååðúí ìñôø îòùéí ëäååééúí. àôùø ìëðåú àåúí áùí "îãøùéí öåáòéí", ëìåîø, äîøçéáéí àú äîñåôø áëúåá, àå "îçééí" àåúå. åæä ëàîåø ìîòìä - îèòîéí çéðåëééí.

ôéñ÷ä îúåê àåøåú ä÷åãù (ç"â òî' ôç), äòåñ÷ú àîðí áòðéï àçø, úñééò ìðå ìäáéï àú òøëä äçéðåëé ùì äöáéòä äæàú:

ääëøåú öøéëåú ìäéåú ðîñøåú úîéã ìôé àåúä äîéãä ùéæòæòå àú äðèéåú ùì äøöåï îäãîîä ùìäï, åéòåøøåï ìèåáä. àæ áåðåú ääëøåú, éçã òí äùëìåì äçéöåï ùäï îùëììåú àú øåç äàãí, âí àú äòåìí äôðéîé ùìå. æäå òé÷ø äéñåã äîåðç áñãø ääñáøåú äîúâìåú ìôðé ääëøä äàðåùéú áãáøéí ùäí ëáùåðå ùì òåìí, áéï ùäï áàåú áãøê äãøéùä äçéôåùÒéú, áéï ùäï áàåú òì éãé äåôòåú äøåç áâéìåé äîãò äôðéîé, áéï ùäï áàåú áúëåðú ðáåàä åäúâìåú àìå÷éí, úîéã èáò äøåç äåà ìáåà îòåìó áöåøåú îâååðåú áâååðéí ùäí îìåéí àú äòöîéåú ùáäëøä, åäâååðéí äí úîéã ðåúðéí òì ääëøä àéæä òöîéåú îùìäí.

åäîãò èåøç úîéã àéê ìäëéø àú ääëøä áéñåã äôðéîé ùìä, åäåà äåìê åðú÷ì áãøëå ëîä ôòîéí, òã ùäåà îâéò áäîùê ãåøåú åú÷åôåú ìéãé àéæä ÷éøåá àì äî÷åøéåú ùúçú äâååðéí. åìîä ìðå ëì àìä? ìîä ìà äåáòå åìà äåëøå ääëøåú äúåëéåú áòöîåúï?

àáì ëùàðå áàéí ìñëí àú ð÷åãåú äáðéï äôðéîé, ùäåà äéñåã äéåúø òé÷øé áäùëìåì äòåìîé, àæ ðîöà ùääëøåú ø÷ àæ úôòìðä òì äçôõ ìôé äîâîä äèåáä ùáäï ãåå÷à ëùäï áàåú áúçéìúï îâååðåú, åäâååðéí äí îåìéãéí ðèéåú ùì çôõ ìèåáä, áãåâîä ùìîä, ìôé äúëåðä ùì äúîöéú äèåá ùì äîáå÷ù ùáäëøåú.

åëì îä ùúúçåìì éåúø ãòúå ùì àãí, äôøèé åäëììé, ëê îú÷øá äåà éåúø ìôðéîéåú ääëøåú. àáì òí æä, ëéåï ùäåìéã äâååðéí àú äúðåòä ùì äúîöéú äôðéîéú ùáäëøä, ùäåà ðèééú äçôõ äèåá, ùäåà äîåñø ùáäëøä - äåìëú äåìãä æå åîúøáä ãåå÷à òí ääñøä ùì äâååðéí äçéöåðééí, åäòîéãä òì äî÷åøéåú äèäåøä ùáòöîåú ääëøä.

úîöéú äãáøéí äéà, ùôòîéí øáåú, ëãé ìäôðéí àéæå éãéòä áìá àãí òã ùéäéä áä ëãé ìäðéò âí àú ëç äøöåï ùìå, éù öåøê ìäöéâ áôðéå àú äéãéòä äæàú ìà áèäøúä, àìà ãåå÷à îìåáùú á"öáòéí" òæéí. àçøé ùäéãéòä äæàú ëáø úúáññ áúåëå éôä, îåèìú òìéå äçåáä ì÷ìó îòìéä àú äöáòéí ùöáòå àåúä, òì îðú ùúéùàø áéãéå áèäøúä. àáì ùìá äáéðéí ùì äöâú äéãéòä á"öáòéä" äéä äëøçé ìäôðîä, åòøëå éùàø âí àçøé ùäöáòéí ëáø äåñøå.

ãåâîä ìãáø: àéìå áî÷åí äîéìéí äôùåèåú åäâùîéåú ëîå "éã ä'", "åéøã ä'" åëãåîä, äéúä äúåøä îùúîùú áîéìéí äëé îåôùèåú äàôùøéåú, éúëï ùäéãéòä òì îöéàåú ä' åùìèåðå áòåìí ìà äéúä çåãøú ìîòøëé ìáå ùì äàãí òã ëãé ìú÷ï âí àú çééå äôðéîééí åàú øöåðå. äåà äéä éåãò, àáì æå äéúä ðùàøú éãéòä çéöåðéú. òì ëï äùéîåù áîéìéí äîâùéîåú äììå äåà çéåðé. ìàçø ùääëøä äæàú ëáø úåôðí àöì äàãí, äåà éäéä æ÷å÷ ëîåáï ìùìá äîèäø àú äéãéòä îñéâéä, åàæ éìîã ù"ãéáøä úåøä ëìùåï áðé àãí". åòí æä, äøåùí ùëáø ðøùí áìáå òì îöéàåú ä' åòì äùâçúå éùàø çé áìáå.

ëê îîù äí äãáøéí âí áòðéððå. ëãé ìçðê ìàåø ñéôåøé äî÷øà éù öåøê ìôòîéí ìñôø àú äãáøéí áàåôï éåúø îâååï, äîáéò àú äøòéåðåú áàåôï éåúø òæ, âí àí àéï äñéôåø îúàéí áîãåé÷ ìîä ùäúøçù áàåôï øéàìé.

ìà æå áìáã. ìôòîéí îúá÷ù àôéìå ìñôø àåúå ìäéôê îîä ù÷øä!

ãåâîä ìãáø: ëùãåã äåìê ìäéìçí áâìéú, ùàåì îìáéù àåúå àú îãéå åàú äùøéåï. åäëúåá îñôø òì ãåã: "åéåàì ììëú ëé ìà ðéñä. åéàîø ãåã àì ùàåì ìà àåëì ììëú áàìä ëé ìà ðñéúé, åéñéøí ãåã îòìéå"[9]. åéåðúï îúøâí: "ëé ìà ðñéúé" - "àøé ìéú áäå ðéñà". ëìåîø, àéï àðé øåöä ììëú áàìä, îôðé ùàéï áäí ðñ. àí àðé àðöç àú âìéú ëùàðé ìáåù áîãéí äììå äãáø ééøàä ëðöçåï èáòé. åìëï àðé îòãéó ììëú áìòãéäí. øã"÷ ëåúá òì äúøâåí äæä "åãøê ãøù äåà ôéøåùå". åáàîú, äîãøù äæä äôåê ìâîøé îäôùè. ùäøé ìôé ôùåèå ãåã îñøá ì÷áì àú äîãéí ìà áâìì øöåðå ùäðñ éäéä éåúø âãåì, àìà ãåå÷à ëãé ì÷áì úðàéí éåúø ðåçéí ìîìçîä áãøê äèáò, áìé äîù÷ì äîëáéã ùì äùøéåï äîåðò îîðå àú çåôù äúðåòä. åæä áååãàé îä ùäéä, ùäøé àéï î÷øà éåöà îéãé ôùåèå (àâá, àú äôñå÷ ä÷åãí, "åéåàì ììëú ëé ìà ðñä", îúøâí éåðúï òöîå ëôùåèå)!

îãåò ñéôø äúøâåí àú äîòùä áàåôï äôåê?

ðøàä, ùëê äåà ôéøåù äòðéï: ôùåè äãáø, ùîøëæå ùì ñéôåø îìçîú ãåã åâìéú äåà, ùàéï æå ñúí îìçîä áéï ùðé òîéí, àìà æå îìçîä áéï äîàîéï äâãåì, äðìçí áùí ä', ìáéï îé ùîçøó îòøëåú àìå÷éí çééí. äðöçåï äåà ðöçåðä ùì äàîåðä. áî÷åí ìåîø áîéìéí, ùãåã ðìçí áàîåðä âãåìä, åîèøúå ì÷ãù ùí ùîéí, àåîø æàú äîãøù áãøê äñéôåø, ùãåã áåçø ìå àú úðàé äîìçîä ëê ù÷éãåù äùí éäéä éåúø âãåì, ùäöã äðéñé éäéä éåúø âìåé.

àçøé ùäîñø äæä é÷ìè, äåà éùàø áìá äìåîã âí ëùéìîã àçø ëê àú ôùåèå ùì î÷øà. òëùéå éìîã, ùãåã áçø ìå ãåå÷à àú äúðàéí äéåúø îúàéîéí ìîìçîä áãøê äèáò. äåà éáéï, ùèòí äãáø äåà ùàéï ñåîëéí òì äðñ, åîöåä òì ãåã ìòùåú áãøê äèáò ëôé éëåìúå. àáì òëùéå ëì æä ìà éôâò áäáðä äòîå÷ä ùäìåîã ëáø øëù áòæøú äîãøù, òì ùàéôúå äîøëæéú ùì ãåã áîìçîúå - ì÷ãù ùí ùîéí!

åáàåúå òðéï - ãøùå çæ"ì: "åéâù äôìùúé äùëí åäòøá[10] - ëãé ìáèìï î÷øéàú ùîò ùçøéú åòøáéú". áååãàé àéï öåøê ìôøù ùçæ"ì äúëååðå ëôùè ãáøéäí, ùâìéú éãò îäé ÷øéàú ùîò åîäí æîðéä, åçùá ìäçñéø îæëåéåúéäí ùì éùøàì ä÷åøàéí ùîò ùçøéú åòøáéú. äîãøù àåîø ìðå áìùåï ñéôåøéú, ùäàîåðä ùìðå, äáàä ìéãé áéèåé éåí éåí á÷øéàú ùîò ùçøéú åòøáéú - äôìùúé äæä îúééöá ëðâãä. ðéöìå çëîéí àú ìùåï äî÷øà "äùëí åäòøá" ëãé ìáðåú òì äöìéì äìùåðé äæä àú äøòéåï ùì äôøùä.

àí äãáøéí äðàîøéí ëàï ðøàéí çãùéí, åàåìé àó ðåòæéí, ðøàä ùîòéï äãáøéí ùàîøðå àðçðå òì äîãøù àåîøéí çæ"ì òì äúåøä ùáëúá!

äúåøä ëúáä "åéîú úøç áçøï"[11], åàç"ë äúçéìä "åéàîø ä' àì àáøí ìê ìê". îãøù áøàùéú øáä ùåàì: òãééï éù ìå ìúøç ùéùéí åçîù ùðä (ìàçø éöéàú àáøí îçøï) òã ùéîåú, åîãåò ëúåáä îéúúå ÷åãí 'åéàîø ä' àì àáøí ìê ìê'? åúùåáú äîãøù - ëãé ùìà éàîøå ìà ÷ééí àáøäí ëéáåã àá åàí, äëúéá äëúåá îéúúå ùì úøç ìôðé éöéàúå ùì àáøäí. äøé ìðå îîù ãåâîä îçæ"ì ìîä ùàîøðå: ìãòú äîãøù, äúåøä ñéôøä ìðå àú äîàåøòåú ùìà ìôé ñãø äúøçùåúí äàîéúé, ëãé ùðçùåá ùäí äúøçùå áñãø äëúåá, äáìúé-ðëåï îáçéðä äéñèåøéú, ëãé ùìà ðçùåá ùàáøäí áéèì ëéáåã àá åàí[12].

äøåöä, éåëì ìäøàåú àú äòðéï äæä âí îäàîåø áçæ"ì "ãéáøä úåøä áìùåï äáàé, ùðàîø 'òøéí âãåìåú åáöåøåú áùîéí'" (úîéã ëè, à). äîéìä "áùîéí" îúàøú àú âåáä äáéöåøéí áäâæîä âãåìä. åàó òì ôé ëï äéà éëåìä ìäéåú ëúåáä áúåøúðå úåøú àîú, îôðé ùäéà éåöøú øåùí ðëåï ùì äòåöîä äàãéøä ùì äòøéí ùàåúï àîåøéí áðé éùøàì ìëáåù[13].

òì ôé äãáøéí äàìä ðáéï, ùëùçæ"ì àåîøéí "äëöò÷úä[14] - ëöò÷úä ùì øéáä ùðúðä îæåï ìòðé áñãåí åäîéúåä äñãåîééí áîéúä îùåðä"[15], àéï æä úéàåø ùì îàåøò îãåé÷ ùäúøçù, àìà æäå úéàåø ñôøåúé ùì øùòú ñãåí. äôùè ùì "äëöò÷úä" äåà - öò÷úä ùì äòéø. åæä î÷áéì áîéùøéï ìðàîø áøàùéú äôñå÷ - "æò÷ú ñãåí åòîåøä ëé øáä". àáì äîéìéí äàìä - "æò÷ú ñãåí" - àéðï òåùåú òì äùåîò øåùí âãåì. áà äúéàåø äôøèé äîôåøè äàâãé ùì çæ"ì, åîîçéù àú òåî÷ äøùòä ùì ñãåí, ëê ùäôéëúä ùì ñãåí òì ëì úåùáéä úäéä ãáø äîúééùá òì äìá.

àú äúéáä "åúùìç àú àîúä åú÷çä"[16] – ôéøùå çëîéí îìùåï éã, "ùðùúøááä àîúä àîåú äøáä"[17]. ôùåèå ùì î÷øà äåà, åëê âí ëúá øù"é: "àú àîúä – àú ùôçúä". ìãáøéðå, äîãøù áúéàåøå áà ìäâãéì åìçæ÷ àú úçåùú äðñ ùáäöìúå ùì îùä, åìà ìúàø àú îä ù÷øä áîöéàåú. åëîãåîä, ùäãáø òåìä âí îãáøé øù"é. ëé àéìå ñáø øù"é ùçæ"ì áîãøù úéàøå àú äîàåøò ëôé ù÷øä áàîú, åáàîú áú ôøòä ìà ùìçä àú ùôçúä àìà àú éãä - îä ìå ìåîø ìðå îäå ôùåèå ùì î÷øà, äîúàø ãáø ùìà äéä åìà ðáøà?

"åé÷ç îàáðé äî÷åí åéùí îøàùåúéå"[18]. éãåòéí ãáøé øù"é, òì ôé äîãøù, ùéò÷á ì÷ç åùí ìîøàùåúéå àáðéí àçãåú, åäàáðéí øáå òì îé éðéç äöãé÷ àú øàùå, åä÷á"ä àéçã àåúï ìàáï àçú, åááå÷ø – "åé÷ç àú äàáï àùø ùí îøàùåúéå". àáì äøùá"í ëúá – "åé÷ç àçú îàáðé äî÷åí, ëãëúéá åé÷ç àú äàáï àùø ùí îøàùåúéå". àéìå ñáø äøùá"í ùìãòú çæ"ì éò÷á ì÷ç áàîú àáðéí àçãåú, îä ìå ìçìå÷ òìéäí îëç "ôùåèå ùì î÷øà"? àìà, äîòùä äúøçù ëôé äòåìä îôùåèå ùì î÷øà, ëãáøé øùá"í, åñéôåøå ùì äîãøù îìîã àåúðå àú é÷øú òøëå ùì öãé÷ âãåì, ùàôéìå äãåîîéí îëéøéí á÷ãåùúå.

"åàú äðôù àùø òùå áçøï"[19]. ôùåèå ùì î÷øà äåà – òáãéí åùôçåú ù÷ðå ìäí. äîãøù – "ùäëðéñåí úçú ëðôé äùëéðä, àáøäí îâééø àú äàðùéí åùøä îâééøú àú äðùéí", îùúîù áôñå÷ ùìðå ëãé ì"öáåò" àú îä ùàðå éåãòéí îäîùê äôøùä, ùàáøäí ÷åøà áëì î÷åí áùí ä'.

"åéø÷ àú çðéëéå éìéãé áéúå ùîåðä òùø åùìù îàåú"[20]. àîøå çëîéí, æä àìéòæø. àéï ñô÷ ì÷åøà àú äôñå÷ ùàéï æä ôùåèå ùì î÷øà, åàéï î÷øà éåöà îéãé ôùåèå. äñéôåø ùì äîãøù äåà ãøê ìäãâéù àú òåöí äðñ ùì ðöçåðå ùì àáøäí òì àøáòú äîìëéí.

ãåâîä ðåñôú, ùáä çæ"ì áîãøùí ôéøùå ìäéôê îôùåèå ùì î÷øà ëãé ìäòáéø îñø çéðåëé:

òì èáéòú äîöøéí áéí ñåó àîøå áîãøù: "'ëîå àáï', åáî÷åí àçø - 'öììå ëòåôøú', åáî÷åí àçø - 'éàëìîå ë÷ù'. äøùòéí ë÷ù - äåìëéí åîéèøôéï òåìéï åéåøãéï. áéðåðéí - ëàáï. åäëùøéí ëòåôøú - ùðçå îéã".

äôñå÷ "úùìç çøåðê éàëìîå ë÷ù" - àéï ñô÷ ùäåà îãîä àú äçøåï ìàù. ëîå "úáòø ëîå àù çîúê" (úäìéí òè) åëãåîä. åòì ëï îùúîù äëúåá áìùåï "éàëìîå", ëîå "àù àåëìú", åä÷ù äåà ãåâîä ìãáø ùäàù àåëìú àåúå áð÷ì. åìôé æä, ôéøåù äëúåá "úùìç çøåðê éàëìîå ë÷ù" äåà - áîäéøåú äáæ÷, îîù ëîå äàáï åäòåôøú áôñå÷éí äàçøéí, åîîù ìäéôê îãáøé äîãøù!

îä òùä äîãøù? äåà ðéöì àú äòåáãä ùèáéòú äîöøéí äåùååúä âí ìòåôøú âí ìàáï åâí ì÷ù, ëãé ììîãðå ð÷åãä îåñøéú çùåáä: àó òì ôé ùëì äîöøéí øùòéí, åëåìí ðòðùéí - äöã÷ äàìå÷é äåà òãéï åîãåé÷, åäåà îáãéì âí áéï øùòéí ìãøâåúéäí, åîòðéù àú äî÷åì÷ìéí ùáäí éåúø îàùø àú àìä ùäí î÷åì÷ìéí ôçåú. äîñø äøåçðé äæä äåà áòì çùéáåú çéðåëéú âãåìä, åäåà ðñîê âí òì äôñå÷ "éàëìîå ë÷ù", àó òì ôé ùáúåøä ìà ðàîø ëìì ùäøùòéí äâãåìéí èáòå ìàè. éúëï ùä÷á"ä ùéìí ìäí òì ä÷éöåðéåú ùáøùòúí áàåôï àçø, åìàå ãåå÷à áèáéòä àéèéú. äîñø äøåçðé çùåá éåúø îôéøåù ôùåè ùì äôñå÷ åîäúéàåø äøéàìé ùì äîöéàåú.

åòåã ãåâîä, îñôø àéåá: ëì ä÷åøà àú ñåôå ùì ñôø àéåá îáéï îôùåèå ùì î÷øà, ùàéåá òîã áðñéåï. äåà î÷áì áðéí åáðåú ëðâã àìä ùîúå, òåùøå çåæø àìéå áëôìééí, åä' àåîø ìøòé àéåá – "åìëå àì òáãé àéåá... åòáãé àéåá éúôìì áòãëí ëé àú ôðéå àùà ìáìúé òùåú òîëí ðáìä"[21]. ä' îåñéó åàåîø ìøòéí "ëé ìà ãáøúí àìé ðëåðä ëòáãé àéåá". äãáøéí ä÷ùéí ùàîø àéåá áîäìê äååéëåç òí äøòéí, âí àí äí çîåøéí, ëðøàä ùä' î÷áì àåúí – îï äñúí úçú äëåúøú "àéï àãí ðúôñ áùòú öòøå" – åàéï äí ðøàéí áòéðéå ëçîåøéí òã ëãé ìçùåá àú àéåá ëîé ùëùì áàîåðúå. àáì äâîøà[22] àåîøú ùàéåá ðëùì áðñéåï, åëôì ìå ä÷á"ä ùëøå áòåìí äæä ëãé ìèåøãå áòåìí äáà.

àéï ñô÷ ùäãáøéí äììå àéðí éëåìéí ìäéàîø áîñâøú "ôùåèå ùì î÷øà", àáì äí áäçìè éëåìéí ìäéàîø áîñâøú äúô÷éã äçéðåëé ùì çæ"ì. ëé äãáøéí ä÷ùéí ùì àéåá, äí áàîú ãáøéí ùàñåø ìàåîøí. åä÷åøà àú ãáøé àéåá, åéùîò àçø ëê ùàéåá ðçùá öãé÷, òìåì ìäéôâò îáçéðä çéðåëéú. òì ëï, áî÷åí ìåîø ùàéï ìäàùéí àú àéåá, ëé áùòú àîéøú äãáøéí äåà äéä îñëï îàåã – áàåôï ëæä äçåîøä ùáãáøé àéåá ìà äéúä îåãâùú ëì öåøëä – áî÷åí æä çæ"ì çåúëéí åàåîøéí – àéåá ìà òîã áðñéåï! ùäøé áàîú – àéåá àéðå îòðéï àåúðå ëì ëê. äîòðéï àåúðå äåà àéê øàåé ìå ìàãí ìçéåú, åàéê øàåé ìå ìçùåá åìãáø!

äöâðå ø÷ ãåâîàåú àçãåú ìøòéåððå äéñåãé, àáì äãåâîàåú ùéù ìîöåà øáå îìñôåø.

ñéëåí åîñ÷ðåú:

1. äøåöä ììîåã àú îä ùäúøçù áîöéàåú áôåòì - éìîã ôùåèå ùì î÷øà.

2. ëùàðå ìåîãéí úåøä, éù ìðå îèøä éåúø çùåáä îàùø ìãòú îä äéä - ìäáéï îä æä àåîø ìðå!

3. àú äöã äçéðåëé äæä éåúø ÷ì ìøëåù ãøê äîãøù.

4. àçøé ùäîñøéí é÷ìèå åéåôðîå, éù ìçæåø åììîåã àú äôùè, åàæ àôùø ìîöåà ùí àú àåúí äîñøéí òöîí.

5. äò÷øåï ùì òìéåðåú äîñø äçéðåëé òì ôðé äúéàåø ùì äîòùéí ùäéå, äåà ãáø ôùåè åðëåï úîéã. òì ëï, áòöí îåèá äéä ììîã àú äéìãéí úð"ê òì ôé äîãøù. àáì áãåøðå ìà úîéã æä àôùøé: îöã àçã äéìãéí îáéðéí äéèá àú ìùåï äî÷øà, åîöã àçø øáéí îäí àéáãå ëáø àú úîéîåúí ëúåöàä îøåç äãåø. òì ëï, ëì ôéøåù àå úéàåø ùäí øçå÷éí îï äôùè éú÷ìå áàé àîåï ùì äúìîéãéí, åäðæ÷ éøáä òì äúåòìú.

òì ëï ëì îçðê öøéê ìù÷åì, áäúàí ìèéá úìîéãéå, àéìå îãøùéí éáéà ìëúä, åáàéæå öåøä. ðøàä ùáãøê ëìì òãéó éäéä ììîã àú äôñå÷ ëôùåèå, ìòîåã òì äöããéí äçéðåëééí ùì äðàîø áå, åìäåñéó àçø ëê – åäîãøù àåîø..., åìäñáéø îä áà äîãøù ììîãðå. àîðí áàåôï äæä äôñãðå çì÷ ðëáã îëåçå ùì äîãøù, ùäåà îøùéí ãåå÷à á"èáòéåú" ùìå, ëùäåà îåôéò áàåôï ôùåè ëçì÷ îäñéôåø, àáì ääëøç ìà éâåðä. åáòöí, âí øù"é ðäâ ëê ìôòîéí – áî÷åîåú ùáäí ôéøù òì ôé äôùè, åäåñéó àçø ëê "åøáåúéðå ãøùå" åëå'. àáì ìé ðøàä ùäãøê äæàú îåøëáú îãé òáåø éìãéí áâéì öòéø.